Vorige week werd bekend dat Pierpaolo Piccioli, de ontwerper die furore maakte bij Valentino en 25 jaar aan het huis verbonden was, het merk zou verlaten. Piccioli, die vooral bekend stond om zijn magische visie voor het huis die zich uitte in extreme schoonheid van de collecties, werd ook geëerd voor een ander aspect: authenticiteit en menselijkheid. Steevast na zijn couture-shows verschenen alle vakmensen uit de Valentino-ateliers met hem op de catwalk, als eerbetoon aan het vakmanschap en de mensen die zijn dromen en visie verwezenlijken. Even daarvoor deelde Dries van Noten zijn werkzaamheden als creatief directeur van zijn gelijknamige modehuis na bijna vier decennia neer te leggen. Wat is er aan de hand in de modewereld? En wat vertelt dit over de toekomst van 's werelds grootste modehuizen?
De reset in de modewereld
Pierpaolo Piccioli en Dries van Noten staan symbool voor een beweging die al veel langer gaande is in de modewereld en die voelt als een grote reset. Creative directors doen, na jarenlang verbonden te zijn aan een modehuis, afstand van hun troon. Zo verliet Sarah Burton in oktober van afgelopen jaar modehuis Alexander McQueen, dertien jaar nadat ze de leiding overnam als creatief directeur na de dood van Lee Alexander McQueen en ruim twintig jaar nadat ze als assistent van Lee Alexander begon.
Is het toeval dat de creatief directeuren die menselijke waarden naar de mode brachten in hetzelfde jaar opstappen? Wellicht ligt het antwoord in hun leeftijd, Dries van Noten is inmiddels 65 jaar, Pierpaolo Piccioli is 56 jaar en Sarah Burton was 49 jaar toen ze Alexander McQueen verliet. Doorgaans blijven ontwerpers niet langer dan tien jaar bij een merk, toch was dit bij hen wél het geval, waarvan Piccioli acht jaar op de stoel van creative van Valentino zat. Ze werden geëerd door hun teams, vanwege de menselijkheid die ze in de doorgaans harde modewereld brachten, maar vertegenwoordigen ook de mensen die hun creaties droegen.
People's business
Een generatie van ontwerpers die menselijkheid en authenticiteit terug lieten komen in alles wat ze deden: van zakendoen tot de ontwerpen in hun collecties. Ze eerden degenen die hun dromen verwezenlijkten in de ateliers maar brachten ook emotie naar diegenen die hun creaties mochten dragen. En dat alles mét respect naar hun voorgangers, waar ze een grote verantwoordelijkheid naar voelden.
Toen Lee Alexander McQueen haar tijdens zijn leven tot hoofd design benoemde, was het vooral haar taak om van zijn fantasierijke catwalklooks iets draagbaars te maken. Sarah ontwierp dus áltijd met de mens in haar achterhoofd. Zo stond Sarah Burton voor het dilemma om het modehuis McQueen over te nemen na de dood van Lee Alexander, toen er vooral werd gezegd dat het huis gesloten moest worden. Ze koos ervoor het atelier en personeel bij elkaar te houden en zette de de visie van Lee Alexander McQueen door, met verbeeldingskracht, creativiteit en emotie. Ze transformeerde het label tot een mondiaal merk dat commercie combineerde met uitzonderlijk vakmanschap, zonder de identiteit te verliezen. In 2011 ontwierp ze de trouwjurk van de Britse Kate Middleton (die groot fan is van haar creaties) en werd ze Designer of the Year bij de British Fashion Awards. In 2012 ontving ze een Orde van het Britse Rijk voor haar bijdrage aan de Britse mode-industrie.
Toch was Sarah zich bewust van het feit dat ze dat niet alleen deed. Keer op keer dankte ze haar vakmensen en gebruikte ze de show notes om ambachtslieden en fabrieken in het Verenigd Koninkrijk te eren. Haar vertrek zette dezelfde vraag weer centraal: kan iemand het stokje nog overnemen en de rijke heritage van Lee Alexander McQueen bewaken? Het antwoord op die vraag ligt voorlopig in het midden.
Ook Dries van Noten deelde de spotlight graag met de mensen met wie hij werkt én die hem hebben geïnspireerd. In 2014 eerde hij al eens de borduursters uit zijn atelier en tijdens zijn 100ste show in 2017 gaf hij geen groot feest voor zichzelf, maar vloog hij modellen in die zijn shows hadden gelopen om het moment met hem te delen. In 2018 verkocht hij een meerderheidsaandeel van zijn merk aan Puig, met de reden om blijvende werkgelegenheid te verzekeren en pensioen op te kunnen bouwen. Hij dacht daarbij niet alleen aan zijn eigen legacy, maar vooral aan dat van zijn team. In een interview met NRC in 2021 vertelde hij erover: 'Heeft het zin dat het merk Dries van Noten wordt voortgezet als ik er niet meer ben? Ja, ik denk van wel. Maar het gaat me vooral om de ploeg. Er zijn zoveel mensen die een groot deel van hun leven hebben gegeven aan dit huis. Ik zou het niet eerlijk vinden om te zeggen: sorry jongens, ik heb het gehad en ik heb het geld niet meer nodig, bye!'
Als onderdeel van de Antwerpse Zes, een groep spraakmakende Belgische modeontwerpers die in de jaren tachtig afstudeerde aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen, drukte hij zijn Vlaamse stempel op de internationale mode-industrie. Dries bleef altijd zijn eigen koers varen, ongeacht trends of een veranderende mode-industrie, met veel kleur, goede fits en ruimte voor fantasie. Zijn vertrek kwam voor velen als een verdrietige verrassing, toch schreef hij zelf dat hij 'dit moment al een tijdje aan het voorbereiden' was. Hij vindt het 'tijd om plaats te maken voor een nieuwe generatie talenten', blijkt uit zijn statement. Dries heeft naar dit moment gebouwd, júist om zijn merk en team voort te laten bestaan.
Niet alleen bracht Pierpaolo Piccioli zijn hele couture-atelier mee op de catwalk om met hem samen te buigen, ook noemde hij de couturejurken naar de vrouwen en mannen die in de ateliers werkten. Toen hij in 2022 zijn couturecollectie onthulde op de Spaanse Trappen in Rome, gaf hij de modellen keuze uit hakken, plateauzolen of platte schoenen omdat de trappen bekend staan om hun gladheid. Hij had oog voor iedereen waar hij mee werkte en vond hun input altijd belangrijk.
Piccioli motiveerde zijn mensen om erin te geloven dat business, creativiteit en schoonheid naast elkaar konden bestaan. Om nog maar te zwijgen over functionaliteit, want Pierpaolo wist in de mooiste creaties gemak toe te voegen. Zijn vertrek bracht emoties met zich mee, ook bij zijn team. Die een statement plaatsten op social media met de Italiaanse tekst: 'Bedankt PP, we willen niet plotseling geen dromen meer hebben.'
Waar gaat het heen?
Waarom ze besloten weg te gaan, is niet bekend, maar het is duidelijk dat de creatief directeuren zich niet meer op hun plek voelden in de modewereld zoals hij nu is. Ze brachten emotie en menselijkheid naar de voorgrond en vertrekken met diezelfde emotie. Er is vooralsnog niks bekend over de toekomst van deze generatie creatief directeuren, Sarah Burton werd overgenomen door Seán McGirr, die afgelopen seizoen zijn eerste collectie voor het huis presenteerde, met veel gemengde reacties als gevolg.
Valentino slaat hun menswear en haute couture shows die gepland stonden voor komende juni over, zo bevestigt het huis in een statement. Voor Pierpaolo komt oud Gucci-creative Alessandro Michele in de plaats, die in zijn statement júist koos voor menselijke woorden. 'Ik voel de immense vreugde en de enorme verantwoordelijkheid om me aan te sluiten bij een couturehuis dat het woord ‘schoonheid’ heeft gegraveerd in een collectief verhaal, gemaakt van onderscheidende elegantie, verfijning en extreme gratie,' deelt hij. Later in het statement is te lezen dat hij 'geen woorden' heeft, overrompeld door emotie. Hij vervolgt: 'Mijn eerste gedachte gaat naar de rijkdom van het cultureel en symbolisch erfgoed, naar het gevoel van verwondering dat het voortdurend opwekt, naar de zeer kostbare identiteit die wordt gegeven met hun wildste liefde door de oprichters, Valentino Garavani en Giancarlo Giammetti,' Daarmee geeft hij dan tóch weer een sprankje hoop voor de modetoekomst, waar hopelijk ruimte is voor emoties en authenticiteit, het blijft ten slotte een people's business.
